(2) okoliczność wystąpienia w umowie klauzul abuzywnych nie czyni automatycznie nieważną całej umowy. Sąd badający daną
sprawę jest zobowiązany do zweryfikowania, czy w związku z wyeliminowaniem ich z treści umowy możliwe jest dalsze
dochodzenie zgłoszonych roszczeń. Nie ulega bowiem wątpliwości, że w sytuacji, gdy eliminacja niedozwolonego
postanowienia umownego doprowadziłaby do takiej deformacji regulacji umownej, iż na podstawie pozostałej jej treści nie
dałoby się odtworzyć praw i obowiązków stron, to niedopuszczalne stałoby się stwierdzenie, iż strony pozostają związane
pozostałą częścią umowy;
(3) skarga nadzwyczajna dotyczyła sytuacji prawnej konsumenta – podmiotu, któremu jako słabszej stronie stosunku
cywilnoprawnego, przysługuje szczególny rodzaj ochrony. Jednocześnie podkreślono jednak, że ochrona ta nie ma
charakteru nieograniczonego, a sam fakt, że stronie przysługuje status konsumenta, nie oznacza, iż w jej sprawie nie może
zapaść niekorzystne dla niej rozstrzygnięcie. Konsument w dalszym ciągu pozostaje bowiem stroną stosunku prawnego i nie
jest zwolniony z obowiązku przestrzegania prawa. Wydając rozstrzygnięcie, w której jedną ze stron jest konsument, sąd nie
może równocześnie pomijać interesu drugiej strony.
W sprawie III CZP 126/22 na posiedzeniu w dniu 6 października 2023 r. Sąd Najwyższy uznał, że umowa kredytu jest umową
wzajemną, zaś w zakresie dopuszczalności skorzystania przez bank w procesie z konsumentem z zarzutu zatrzymania, wystąpił
wobec TSUE z pytaniem prejudycjalnym czy przepisy Dyrektywy 93/13 pozwalają na stosowanie, bądź czy nie ograniczają
stosowania prawa zatrzymania przez sąd na rzecz banku.
Kwestie dotyczące wzajemności umowy kredytu oraz stosowania prawa zatrzymania będą także przedmiotem rozstrzygnięcia
Sądu Najwyższego w sprawach: III CZP 89/22, III CZP 152/22 oraz III CZP 31/23. W sprawach III CZP 89/22 oraz III CZP 152/2/22
postępowania zostały zawieszone w oczekiwaniu na rozstrzygnięcie TSUE w sprawie C-28/22, w której Trybunał miał
odpowiedzieć m.in. na pytanie prejudycjalne dotyczące prawa zatrzymania. W związku z wydaniem przez TSUE w dniu 14 grudnia
2023 r. wyroku w sprawie C-28/22, w którym potwierdzono co do zasady dopuszczalność skorzystania przez bank w sporze
z konsumentem z prawa zatrzymania, należy oczekiwać wznowienia postępowań przed Sądem Najwyższym w ww. sprawach.
Ponadto, należy wskazać, że w dniu 19 września 2023 r. Sąd Najwyższy wydał trzy wyroki (sygn. akt: II CSKP 1110/22, II CSKP
1495/22 oraz II CSKP 1627/22), w których wyraził odmienny od dominującego w orzecznictwie sądów krajowych pogląd co do
konsekwencji abuzywności klauzul umownych dotyczących przeliczeń kursowych znajdujących się w umowach kredytu
powiązanych z walutą obcą. Sąd Najwyższy uznał, że nieważność (art. 353(1) k.c.) lub niezwiązanie kredytobiorcy (art. 385(1)
k.c.) przelicznikiem walutowym, ustanowionym w umowie kredytu denominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, nie
powoduje ani nieważności umowy kredytowej w całości, ani eliminacji samej zasady indeksacji do waluty obcej. W ocenie Sądu
Najwyższego w przypadku braku przelicznika w umowie, niezależnie od tego, czy nie było go od początku, czy też okazał się
nieważny, na podstawie art. 56 k.c. stosuje się przelicznik wynikający ze zwyczajów i zasad współżycia społecznego. Możliwa jest
także analogia z innych przepisów, w szczególności art. 358 § 2 k.c. Oznacza to, że dopuszczalne jest w takiej sytuacji
zastosowanie kursu średniego NBP. Odnosząc się do orzeczeń wyłączających stosowanie art. 56 k.c. w oparciu o wyrok TSUE
z 3 października 2019 r., C-260/18, Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że tylko ustawa lub wyrok Trybunału Konstytucyjnego mogą
uchylić lub ograniczyć zakres stosowania art. 56 k.c.
Wskazać także należy, iż nadal nie zostały rozstrzygnięte pytania prawne zadane pełnemu składowi Izby Cywilnej przez Pierwszą
Prezes Sądu Najwyższego, dotyczące kluczowych kwestii prawnych związanych z problemem kredytów CHF, co prowadzi do
rozbieżności w orzecznictwie również Sądu Najwyższego (w szczególności powołane powyżej trzy wyroki Sądu Najwyższego
z dnia 19 września 2023 r. wydane w sprawach o sygn. akt: II CSKP 1110/22, II CSKP 1495/22 oraz II CSKP 1627/22, dotyczące
skutków eliminacji z umowy kredytu klauzul niedozwolonych i możliwości zastosowania w miejsce abuzywnego przelicznika
kursowego kursu średniego NBP).
Według stanu na koniec grudnia 2023 r. w sprawach kredytów CHF udzielonych przez Bank do Sądu Najwyższego zostało
złożonych 201 skarg kasacyjnych, 26 skarg zostało przyjętych przez Sąd Najwyższy do rozpoznania i oczekują na merytoryczne
rozstrzygnięcie, co do 73 skarg kasacyjnych Sąd Najwyższy wydał postanowienie o odmowie przyjęcia do rozpoznania.
W 3 sprawach Sąd przekazał sprawy do ponownego rozpoznania, zaś w 2 oddalił skargę kasacyjną.
Indywidualne ugody oferowane przez Bank
Od grudnia 2021 roku Bank prowadzi indywidualne negocjacje z klientami, z którymi pozostaje w sporze lub co do których istnieje
uzasadnione ryzyko wdania się w spór. Bank uwzględnił ten parametr przy aktualizacji wysokości rezerwy.
Po wydaniu wyroku TSUE z dnia 15 czerwca 2023 r. w sprawie C-520/21 Bank zaobserwował nieznaczne zmiany w zachowaniach
klientów (m.in. związane z wycofaniem się przez niektórych klientów z zawarcia ugody, pomimo wcześniejszej akceptacji jej
warunków), które wpływają na parametry i założenia przyjęte dotychczas, w tym skłonność klientów do zawierania ugód.
Na dzień 31 grudnia 2023 r. Bank przedstawił indywidualne propozycje ugody 12 807 klientom i (6 541 klientom na dzień
31 grudnia 2022) i 4 237 klientów zaakceptowało warunki przedstawionych propozycji (1 514 w 2022 roku), z czego podpisano
3 567 ugód (1 142 podpisanych ugód w 2022 roku).