Intercyzy, czyli umowy majątkowe małżeńskie – czy warto rozważyć rozdzielność majątkową?
Spis treści
Umowa intercyzy wzbudza różne emocje, ale może się okazać dobrym rozwiązaniem dla osób, które pragną świadomie zarządzać finansami. Dotyczy to szczególnie osób, które planują inwestycje, prowadzą działalność gospodarczą lub chcą uniknąć odpowiedzialności za długi małżonka, który podejmuje ryzykowne decyzje. W artykule wyjaśnimy, czym jest intercyza, jakie ma zalety i wady oraz jak wygląda proces zawierania tej umowy.
Materiał ma charakter reklamowy i zawiera odnośniki do produktów Banku BNP Paribas oraz wpisów blogowych.
Coraz więcej Polaków podpisuje intercyzę
W Polsce obserwujemy rosnącą popularność intercyz, mimo że wciąż nie są one powszechne. Statystyki Ministerstwa Sprawiedliwości pokazują znaczący wzrost: w 2024 roku zawarto 65 346 małżeńskich umów majątkowych , co stanowi imponujący skok w porównaniu do 51 236 umów podpisanych dekadę wcześniej[1]. Ten wyraźny trend wskazuje na zmieniające się podejście Polaków do kwestii finansowych w małżeństwie.
Czym jest intercyza i mamy rodzaje umów majątkowych małżeńskich?
Intercyza to najpopularniejszy rodzaj umowy majątkowej małżeńskiej, regulowany przez art. 47 par. 1. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Podpisanie intercyzy umożliwia małżonkom m.in. wprowadzenie tzw. rozdzielności majątkowej, która oddziela finanse osobiste każdego z nich, ale nie tylko.
W polskim systemie prawnym rozróżniamy kilka form intercyzy:
- Pełna rozdzielność majątkowa – oddziela majątek każdej ze stron w całości, zarówno nabyty przed zawarciem małżeństwa, jak i później. Jest to najczęściej stosowany rodzaj intercyzy.
- Ograniczona rozdzielność majątkowa – małżonkowie mogą ustalić, że wyłączą ze współwłasności określoną część majątku. Może to być np. wynagrodzenie za pracę.
- Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków – zakłada odrębność majątkową podczas trwania małżeństwa, jednak w przypadku rozwodu każdy z małżonków może domagać się wyrównania dorobku. Dotyczy to sytuacji, gdy istnieje znaczna różnica między majątkami osobistymi byłych małżonków.
- Umowa rozszerzająca wspólność majątkową pozwala objąć wspólnym majątkiem aktywa, które standardowo nie są częścią wspólnoty majątkowej. Są jednak dobra, które nie mogą wejść do majątku wspólnego, jak np. majątek, który przypadł jednemu z małżonków w wyniku dziedziczenia czy darowizny.
Jak wygląda proces zawarcia intercyzy?
Zawarcie intercyzy wymaga przede wszystkim zgody dwóch małżonków. Konieczne jest też podpisania umowy u notariusza – forma aktu notarialnego jest obowiązkowa. Do podpisania intercyzy należy się przygotować finansowo i skompletować potrzebne dokumenty.
Dokumenty potrzebne do intercyzy
Na spotkaniu z notariuszem potrzebne będą dowody tożsamości obu małżonków (lub przyszłych małżonków). Intercyza w trakcie trwania małżeństwa wymaga również przedłożenia odpisu aktu małżeństwa.
Notariusz może też wymagać dokumentów potwierdzających własność poszczególnych składników majątku, np. akt notarialny potwierdzający własność nieruchomości (umowa sprzedaży, akt poświadczenia dziedziczenia, umowa darowizny), dowód rejestracyjny pojazdu, odpis księgi wieczystej etc. Dokumenty te mogą być potrzebne do ustalenia składników majątku.
Ile kosztuje intercyza?
Koszt intercyzy ustala notariusz, ale nie może zażądać opłaty, która przekroczy ramy maksymalnych stawek notarialnych. Maksymalne stawki taksy notarialnej są ustalane odgórnie i podawane do publicznej wiadomości w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej.
Kiedy można podpisać intercyzę?
Intercyzę można podpisać zarówno przed ślubem, jak i w trakcie trwania małżeństwa. Oznacza to, że intercyza to elastyczna umowa, którą pary mogą zawrzeć w dogodnym dla siebie momencie, a także zmienić lub rozwiązać, jeśli podejmą taką decyzję.
Intercyza przed ślubem
Jeżeli para zdecyduje się na podpisanie intercyzy w zakresie rozdzielności majątkowej przed zawarciem małżeństwa, wówczas ustalenia dotyczące rozdzielności majątkowej będą obowiązywały od momentu ślubu. Para podpisuje umowę u notariusza, co daje formalne potwierdzenie ustaleń w zakresie majątku jeszcze przed wejściem w związek małżeński.
Intercyza małżeńska w trakcie trwania małżeństwa
Intercyza nie jest ograniczona wyłącznie do okresu przedślubnego. Małżonkowie mogą np. ustanowić rozdzielność majątkową w dowolnym momencie trwania związku małżeńskiego. Procedura jest identyczna jak przed ślubem – wymaga wizyty u notariusza i podpisania stosownej umowy. Od chwili zawarcia umowy rozdzielności majątkowej, wszystkie przyszłe składniki majątkowe małżonków stają się odrębne.
Ta elastyczność czasowa daje małżonkom możliwość głębszego przemyślenia decyzji. Jest to szczególnie korzystne w sytuacjach, gdy jedno z małżonków planuje podjęcie znaczących lub ryzykownych inwestycji, pozwalając na zabezpieczenie interesów obojga partnerów.
Jakie są finansowe skutki intercyzy?
Intercyza ma znaczący wpływ na zarządzanie finansami w małżeństwie, zwłaszcza jeśli para posiada wspólne kredyty, inwestycje lub inne zobowiązania
Intercyza a kredyt hipoteczny
Nawet jeśli małżonkowie podpisali intercyzę i zdecydowali się na rozdzielność majątkową, to wciąż mogą wspólnie zaciągnąć kredyt mieszkaniowy (Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania (RRSO) wyliczona na podstawie reprezentatywnego przykładu dla kredytu zabezpieczonego hipoteką na dzień 10.07.2025 r. wynosi 7,80%)
Każdy z małżonków przechodzi wtedy ocenę zdolności kredytowej i oboje solidarnie odpowiadają za zobowiązanie wobec banku w pełnym zakresie. Jeśli więc jeden z małżonków nie jest w stanie regulować zobowiązań, drugi ma obowiązek spłacać kredyt. W przypadku zaś, gdy tylko jedno z małżonków ma wystarczającą zdolność kredytową, kredyt może być zaciągnięty na jedną osobę. Drugi małżonek, ze względu na rozdzielność majątkową, formalnie nie jest stroną umowy kredytowej, co oznacza, że nie ponosi odpowiedzialności za spłatę zobowiązań. W praktyce jest to dobre rozwiązanie, gdy jedno z małżonków ma np. zaległe zobowiązania lub nieregularne dochody.
Jeżeli małżonkowie z rozdzielnością majątkową kupią wspólnie mieszkanie, to w umowie zakupu i księdze wieczystej zostanie określone, jaki udział w nieruchomości ma każda z osób.
Umowa rozdzielności majątkowej nie ma natomiast wpływu na umowę kredytu, która została zawarta wcześniej. Kredytobiorcy – mimo takiej intercyzy – wciąż solidarnie odpowiadają za długi.
Sprawdź też: Wspólny kredyt gotówkowy a rozstanie.
Inwestycje i wspólne finanse
Umowa rozdzielności majątkowej pomaga zabezpieczyć majątek własny każdego z małżonków, co jest ważne, gdy jeden z nich prowadzi działalność gospodarczą lub podejmuje ryzykowne inwestycje.
W przypadku niepowodzenia finansowego jednego z małżonków, intercyza chroni finanse drugiego i pozwala uniknąć wspólnej odpowiedzialności za takie długi.
Intercyza a spadek
W Polsce dziedziczenie regulowane jest przepisami Kodeksu cywilnego i standardowo, w przypadku braku testamentu, spadkobiercami są członkowie rodziny zmarłego według ustalonych ustawowo reguł dziedziczenia.
W przypadku śmierci jednego z małżonków intercyza w zakresie rozdzielności majątkowej nie zmienia zasad dziedziczenia ustawowego i nie wpływa na prawo żyjącego małżonka do spadku.
Jeżeli zmarły pozostawił po sobie majątek, to przy dziedziczeniu ustawowym drugi małżonek nawet przy rozdzielności majątkowej, nadal ma prawo do części spadku na równi z innymi ustawowymi spadkobiercami, np. dziećmi zmarłego.
Warto dodać, że rozdzielność majątkowa nie oznacza, że małżonek nie będzie odpowiadać za długi pozostawione w spadku. Długi wchodzą w skład majątku i należy je wtedy spłacić, chyba że spadkobierca odrzuci spadek.
Wady i zalety rozdzielności majątkowej
Zalety umowy rozdzielności majątkowej:
- Zabezpieczenie majątku, co jest szczególnie ważne dla małżonków osób prowadzących działalność gospodarczą, które ponoszą wysokie ryzyko finansowe.
- Intercyza w zakresie rozdzielności majątkowej upraszcza procedury rozwodowe, ponieważ nie dochodzi do podziału majątku wspólnego.
- Każdy z małżonków zarządza wyłącznie swoim majątkiem osobistym, co może sprzyjać większej niezależności finansowej.
- Ochrona w razie problemów finansowych jednego z małżonków. Jeśli jeden z małżonków popadnie w długi, intercyza chroni drugą stronę przed odpowiedzialnością finansową.
Wady intercyzy:
- Zarządzanie wspólnymi finansami i podejmowanie wspólnych decyzji może być trudniejsze, gdy każda ze stron zarządza swoim majątkiem osobno.
- Problemy związane z własnością wspólnie używanej nieruchomości.
- Brak możliwości wspólnego rozliczenia podatku dochodowego.
Warto pamiętać, że podpisanie intercyzy jest decyzją odwracalną. Małżonkowie mogą w dowolnym momencie zmienić taką umowę, w tym przywrócić wspólność majątkową, jeśli zmienią się ich plany życiowe lub potrzeby finansowe. Wymaga to jednak ponownej wizyty u notariusza i podpisania nowej umowy, która znosi poprzednią intercyzę.
[1] https://isws.ms.gov.pl/pl/baza-statystyczna/opracowania-wieloletnie/download,2853,1.html
Źródła:
https://isws.ms.gov.pl/pl/baza-statystyczna/opracowania-wieloletnie/download,2853,1.html
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19640090059
